Home > Modules > Signalen herkennen van laaggeletterdheid
Leerdoel
Aan het einde van deze module herken je signalen van laaggeletterdheid en weet je wanneer zwangeren moeite hebben om de informatie te begrijpen tijdens (prenatale screenings) consulten.
Inhoud
Standaard checken en noteren
Het is belangrijk om bij elke zwangere die bij jou op consult komt na te gaan of er mogelijk sprake is van laaggeletterdheid. Dit kan heel eenvoudig door korte vragen te stellen zoals:
- Veel mensen hebben moeite met het lezen van dit soort folders, hoe is dat voor jou?
- Veel mensen hebben moeite met het invullen van formulieren, hoe is dat voor jou?
- Helpt iemand je wel eens met het invullen van formulieren of het lezen van brieven?
Ongeveer 80% van de laaggeletterden wordt gevonden met deze eenvoudige vragen.
Om laaggeletterdheid bij zwangeren te herkennen kan je verder ook:
- de zwangere vragen om haar eigen naam en adres op te schrijven,
- een formulier of folder (zonder plaatjes!) ondersteboven aanreiken en kijken of de zwangere deze omdraait om te lezen. Wordt dit niet gedaan, dan is de zwangere mogelijk laaggeletterd.
Indien een zwangere en/of partner laaggeletterd zijn, noteer dit dan altijd in het dossier en zorg dat dit ook duidelijk is genoteerd voor collega’s. Geef het ook altijd door bij een overdracht naar een collega of andere zorgverlener.
Signalen
Er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op laaggeletterdheid, zoals kenmerken van de persoon of het gedrag van de persoon.
Kenmerken die vaker voorkomen bij laaggeletterden
Laaggeletterdheid komt vaker voor bij:
- mensen met een lagere opleiding
- ouderen
- mensen met een migratieachtergrond (taalbarrière)
Gedragingen die vaker voorkomen bij laaggeletterden
Hierna volgen signalen die passen bij mensen met laaggeletterdheid.
Signalen ten aanzien van lezen, schrijven of een verhaal vertellen:
- vermijden van duidelijke lees- en schrijfsituaties, zoals:
- ongemakkelijk zijn bij de vraag iets op te schrijven of te lezen
- smoesjes geven zoals “sorry, ik ben mijn bril vergeten” of “kan je het voor mij invullen, ik schrijf zo onleesbaar”
- niet meelezen bij de uitleg van bijvoorbeeld een folder, de zwangerschapskaart, of een etiket
- moeite om een chronologisch verhaal te vertellen
Signalen ten aanzien van aandacht, vragen of antwoorden:
- geen (relevante) vragen stellen
- niet adequaat antwoorden
- afwezig of ongeïnteresseerd lijken
- ongemakkelijk of boos reageren als er teveel vragen worden gesteld
Signalen ten aanzien van het nakomen van afspraken of overhandigen van papieren:
- te laat of op de verkeerde dag naar een afspraak komen
- niet weten welke papieren gevraagd worden en daarom meerdere papieren overhandigen
Signalen ten aanzien van medicatie, vitamines of supplementen:
- medicatie, vitamines of supplementen niet goed innemen
- (vaak) bellen met vragen over medicijnen, vitamines of supplementen
- geen baat hebben van medicatie, vitamines of supplementen als gevolg van (onbewuste) therapie-ontrouw
Meer informatie over laaggeletterdheid
Voor meer informatie over laaggeletterdheid kan je kijken op: Checklist herkennen laaggeletterdheid (Pharos.nl) (link naar PDF in nieuw venster).